Αναλυτικό πρόγραμμα Εργαστηρίου

Γενικά

Το Εργαστήριο Πεζού Λόγου (ΕΠΛ) προσφέρεται από το Εργαστήρι του Βιβλίου και σχεδιάστηκε από τον Χρήστο Χρυσόπουλο ακολουθώντας το πρότυπο διδασκαλίας της Δημιουργικής Γραφής (CAA/AWP Standards) ως ακαδημαϊκού μεταπτυχιακού μαθήματος στις ΗΠΑ (MFA in Creative Writing). Το ΕΠΛ δεν διαχωρίζει τα λογοτεχνικά είδη, αλλά προσφέρει στους συμμετέχοντες μια συνθετική επισκόπηση της συγγραφικής εργασίας, συναιρώντας την πρακτική και τη θεωρητική άσκηση στο μυθιστόρημα, το δοκίμιο, την κριτική, τη σύντομη φόρμα και τη μη-μυθοπλαστική γραφή / non-fiction (ημερολόγιο, βιογραφία, ταξιδιωτική λογοτεχνία κ.λπ.).

Βασικές λειτουργίες του ΕΠΛ

• Δημιουργική / Παραγωγική. Οι συμμετέχοντες θα ασκηθούν στη γραφή, δηλαδή θα ερευνήσουν, θα αναπτύξουν και θα εκφράσουν ιδέες μέσα από το γράψιμο. Ζητήματα που θα εξεταστούν σε αυτήν την κατηγορία είναι: από πού προέρχονται οι ιδέες, με ποιον τρόπο μπορούν να αναπτυχθούν, με ποιες μεθόδους μεταλλάσσονται σε λογοτεχνία και δομούνται ως κείμενα, ποια στάδια μεσολαβούν από την πρώτη γραφή ως την οριστική εκδοχή και την έκδοση κ.ά.
• Πολιτισμική / Ιστορική. Οι συμμετέχοντες θα κληθούν να αναγνωρίσουν πόσο σημαντικό είναι για έναν συγγραφέα να έχει προσωπική άποψη για τον ρόλο της λογοτεχνίας ως πολιτισμικού φαινομένου, καθώς και να γνωρίζει την ιστορική της εξέλιξη και την επικοινωνία της με τις άλλες τέχνες και τον δημόσιο βίο. Έμφαση θα δοθεί στη σχέση της λογοτεχνίας με τη λαϊκή κουλτούρα, τις πολιτισμικές και ανθρωπιστικές σπουδές και την τεχνολογία.
• Κριτική / Αναστοχαστική. Οι συμμετέχοντες θα ασκηθούν στην ανάγκη να εξετάζουν οι ίδιοι ενδελεχώς τα κείμενά τους, να συζητούν με κριτικό πνεύμα τα γραπτά των άλλων και να ομιλούν δημόσια και αυθόρμητα για τη λογοτεχνία. Τα εργαλεία και οι δεξιότητες που αναπτύσσονται μέσω αυτής της λειτουργίας θα επιτρέπουν στους συμμετέχοντες να ανταποκρίνονται στα κείμενα με συστηματικά αλλά και εύπλαστα ερμηνευτικά σχήματα, να μη σπεύδουν σε γρήγορες κρίσεις και να αποδέχονται τον πειραματισμό.
  

Δομή

Το ΕΠΛ ακολουθεί έξι γενικούς θεματικούς άξονες:

1. Εισαγωγή. Θεμελιώδης διαχωρισμός της δημιουργικής διαδικασίας από τη διαδικασία της γραφής, επισκόπηση όλου του προγράμματος, επεξήγηση των διδακτικών μεθόδων, γνωριμία συμμετεχόντων κ.λπ.
2. «Ο κόσμος γύρω μας». Η πραγματικότητα ως αφετηρία για τη λογοτεχνία, προσωπικά ενδιαφέροντα, συγγραφικός τόνος, αναπαράσταση, παρατήρηση, τα υλικά της μυθοπλασίας κ.λπ.
3. Λαϊκή κουλτούρα. Η μαζική κουλτούρα ως δεξαμενή για τη λογοτεχνία, ΜΜΕ, οι άλλες τέχνες, η κοινωνία του θεάματος, η λογοτεχνία ως στοιχείο της λαϊκής κουλτούρας, η κρίση των αναπαραστάσεων, η φύση του γεγονότος, η κοινωνία των πληροφοριών κ.λπ.
4. Φαντασία. Η φαντασία ως πηγή ιδεών, η αυτονομία της φαντασίας, ρεαλισμός-ενδεχομενικότητα-αληθοφάνεια, «ως εάν», το κοσμοείδωλο της λογοτεχνίας, πραγματολογικές απαιτήσεις του μυθοπλαστικού κόσμου κ.λπ.
5. «Η ματιά του συγγραφέα». Η οπτική γωνία και η επιλεκτική όραση (aspect seeing), η υποκειμενική θέαση, η αλήθεια απέναντι στον σχετικισμό, το προσωπικό περικείμενο, η «αυτονόμηση» του κειμένου κ.λπ.
6. Ατομική εργασία. Καθένας από τους συμμετέχοντες θα κληθεί να γράψει ένα εκτενές διήγημα. Τα κείμενα αυτά θα αποτελέσουν το υλικό ενός συλλογικού εργαστηρίου στη συνέχεια του προγράμματος. Οι ατομικές εργασίες θα έχουν όλες ένα κοινό συμφωνημένο θέμα. Με αυτόν τον τρόπο, στο τέλος του ΠΔΓ θα έχει προκύψει μια μικρή ανθολογία που θα αποτυπώνει την κοινή εργασία όλων των συμμετεχόντων, αλλά και την προσωπική κατεύθυνση του καθενός.

Η διάρκεια του πρώτου κύκλου του προγράμματος είναι 30 ώρες. Στους συμμετέχοντες θα δοθεί αναλυτικό πρόγραμμα και βεβαίωση συμμετοχής από το Ιόνιο Κέντρο Τεχνών και Πολιτισμού.

Μέθοδοι

Συγγραφικό σημειωματάριο, ασκήσεις γραφής, workshop, παρατήρηση / περιπλάνηση στον δημόσιο χώρο, brainstorming, διαδικτυακά εργαλεία (story generators, chatbots, data mining), παρουσιάσεις, συλλογή αρχείου, ηχογραφήσεις.